جمع بندی عدل الهی و رنج انسان ها

با سلام خدمت شما دوست گرامی

چند مطلب:

- نخست آنکه از تاخیر در پاسخگویی پوزش می خواهم، بنده متوجه سوال شما نشده بودم.

- نکته شما در واقع این است که محیط در تربیت انسان تاثیر دارد و عدالت خداوند با توجه به این مسئله چگونه محقق می شود. در پاسخ توجه به چند نکته لازم است:

- نخست آنکه، محیط موجب جبر نمی شود و نهایتا تا حدی تاثیر دارد. بنابراین (همان طور که شما هم اشاره کردید) از محیط خوب، لزوما انسان خوب بیرون نمی آید و از محیط بد هم لزوما انسان بد بیرون نمی آید. این مسئله نشانگر آن است که علی رغم وجود عاملی به نام محیط، انسان همچنان مختار است و اختیار مهمترین عنصر تصمیم گیری انسان است.

- زمانی که این مسئله را بپذیریم که اختیار همواره وجود دارد و مهمترین عامل تصمیم ساز ما هم هست، می توانیم به سراغ عدالت الهی برویم.

- عدالت الهی بر این اساس شکل می گیرد که از هر انسان بر اساس موقعیتی که در آن قرار دارد (وراثت، محیط و ..) توقع می رود و محاسبه افراد بر اساس میزان داشته هایی است که دارند. در این حالت فردی که از محیط خوبی برخوردار بوده است، تکلیف بیشتری دارد و فردی که محیط مناسبی نداشته است، توقع کمتری از او می رود.

- این مسئله با توجه به اینکه ما قائل هستیم که در هر صورت، اختیار انسان باقی است و این فرد مختار است که تصمیم می گیرد به چه سمتی حرکت کند، قابل تبیین است.

موفق باشید

* برای مطالعه بیشتر، به کتاب عدل الهی از شهید مطهری (انتشارات صدرا) مراجعه کنید.

با سلام

درد و رنجی که از ناحیه مصیبت‌ها، بلایا، ناملایمات، بیماری‌ها و... برای انسان‌ها فراهم می‌آید با عدالت خداوند ناسازگار است.

درد و رنجی که در حیات دنیوی گریبانگیر انسان‌ها می‌شود از دو حالت بیرون نیست:

وجود تفاوت‌ها در میان موجودات، نوعی تبعیض و بی‌عدالتی است؛ از این رو با عدالت‌ورزی خداوند همخوانی ندارد این تفاوت‌ها گاه در میان اشیایی است که به انواع مختلف موجودات تعلق دارند مانند تفاوت بین انسان و حیوان و گیاه و جماد. چرا خداوند هر یک را از موهبت نوع بالاتر و همه را از موهبت انسان محروم ساخته است.
و گاه در میان افراد گوناگون یک نوع جریان دارد، مانند بینایی بعضی آدمیان و نابینایی عده دیگر، زشتی عده‌ای و زیبایی تعدادی، هوشمند و توانایی بالای عقلی گروهی و کودنی و کم‌خردی برخی و... اگر خداوند حکیم و عادل همه مخلوقات را یکسان می‌آفرید مطابق عدالت و حکمت بود نه آنچنان که اکنون هستند.

الف: بخشی از آنها برخاسته از اعمال ناشایست و نتیجه گناهان و خطاهای اوست که از روی اختیار مرتکب آن شده‌اند و در نتیجه، به عواقب مرارت‌بار و تلخ آن گرفتار شده‌اند. لذا چون از ناحیه خداوند نیست با عدل الهی ناسازگار نیست.

ب: بخشی‌ از تلخ‌کامی‌های انسان کیفر گناهان او نیست مانند درد و رنج کودکان بی‌گناه یا افرادی که مرتکب هیچ جرم و گناهی نشده‌اند. عدل الهی مقتضی جبران این گروه از آلام است؛ یعنی خداوند متعال در دنیا یا در آخرت، نعمتی را به انسان دردکشیده می‌بخشد که از درد و رنج او بزرگتر است. و از این طریق، درد و رنجی را که او متحمل شده است، جبران می‌کند. متکلمین در کتب خود از آن با عنوان «اعواض» و «عوض» تعبیر کرده‌اند.

همچنین این رنجها و گرفتاری‌ها موجب تلاش برای کشف اسرار طبیعت و پدید آمدن دانش‌ها و صنایع گوناگون و عامل رشد و شکوفایی استعدادها و تکامل انسان‌ها می‌گردد