جمع بندی آیا چهار شاهد عادل پیدا می شود؟

با سلام خدمت شما دوست گرامی
آنچه که در از شرایط شهود زنا و یا لواط بر می آید این است که شارع مقدس در این امر سخت گیری شدیدی کرده تا جایی که عادتا حصول این چنین شهادتی ممکن نبوده یا خیلی سخت و به ندرت رخ می دهد.
این 4 شاهد باید با هم شهادت دهند و جزئیات اشخاص زنا کار را و زمان آن و...را توضیح دهند و کامل زنا را دیده باشند
امام صادق(ع)می فرماید: لَا يُرْجَمُ الرَّجُلُ وَ الْمَرْأَةُ حَتَّى يَشْهَدَ عَلَيْهِمَا أَرْبَعَةُ شُهَدَأَ عَلَى الْجِمَاعِ وَ الْإِيلَاجِ وَ الْإِدْخَالِ كالْمِيلِ فِى‏الْمُكحُلَة; حضرت امام صادق(ع ) فرمودند: مرد و زنى كه داراى همسر هستند و مرتكب زنا شده‏اند، سنگسار نمى‏شوند; مگر اينكه چهار نفر مرد، علاوه بر نزديكى، دخول و خروج را مانند داخل و خارج شدن ميله سرمه در سرمه ‏دان ديده باشند و شهادت دهند.
و این مطلب آنگاه بیشتر مشخص می شود که بدانیم که تجسس در کار مردم برای تحمل شهادت و نگاه کردن(نه نگاه افتادن) به عورت کسی باعث خروج از عدالت می شود.
پس این عمل زنا نمی تواند در خفا باشد که باعث تجسس شود یا پوشیده باشد که مستلزم نگاه کردن باشد بلکه باید این زنا در ملا عام و مکشوف و در مقابل جمعی باشد که در میان آنها حد اقل 4 شاهد عادل باشند که نگاه آنها به این اتفاق می افتد و زنا را می بینند بدون این که قصد تجسس و نگاه به عورت کسی را داشته باشند.
این همه شرط و لوازم آن نشان دهنده آن است که شارع سعی دارد جامعه را از تهمت زنی ها و آبرو بری ها و تعرض به عرض و تجسس ها باز دارد. و این حکم زنا را مختص کسانی می کند که بخواهند در جامعه پرده دری کرده تا جایی که در ملا عام و در منظر چهار شاهد عادل با آن وضوح انجام دهند.
به خاطر همین است که شارع احکام سختی را برای مدعیان به زنای مومنین در نظر گرفته و اگر کسانی بدون شرایط شهود نسبت زنا به کسی بدهند آنها را حد قذف می زند برای همین امام علی می فرمایند:
عَنْ أَبِى جَعْفَرً قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(ع) لَا أَكونُ أَوَّلَ الشّهُودِ الْأَرْبَعَةِ أَخْشَى الرَّوْعَةَ أَنْ يَنْكلَ بَعْضُهُمْ فَأُجْلَد;
ترجمه: در صورتى كه شاهد زنا باشم، هرگز حاضر نيستم كه اولين شخص شهود باشم. زيرا خوف آن دارم كه بعضى از شهود از اداى شهادت امتناع كنند و من تازيانه قذف بخورم.
به خاطر همین هم می بینیم که در زمان معصومین تعداد کمی حد زنا و لواط اجرا شد و آن تعداد کم(6 مورد) هم به اقرار خود زنا کاران و لواط کننده ها بوده است.

با سلام
همان گونه که عرض شد شارع مقدس برای حکم به زنا و لواط که از نسبت هایی که آبرویی و عرض مسلمان به حساب می آید سخت گیری های خاصی کرده که عادتا شهادت بر آن رخ نمی دهد مگر این که در ملا عام رخ دهد و یا قصد حرمت شکنی جامعه اسلامی را داشته باشد.
درباره نگاه افراد عادل به موضع زنا و تحمل شهادت که آیا این جایز است یا نه در فتاوای فقها داریم که از موارد جواز نظر به اجنبی همین مورد یعنی تحمل شهادت است و عادل را از عدالت خارج نمی کند:
در زیر نمونه هایی را ذکر می کنیم:

«نگاه کردن به زن نامحرم براى شناختن او به منظور شهادت دادن در دادگاه و امور مهم و لازمى از این قبیل جایز است».(مسأله 2093 توضیح المسائل ایه الله مکارم)
«نگاه کردن به زن نامحرم براى شناختن او به منظور شهادت دادن در دادگاه و امور مهم و لازمى از این قبیل جایز است».(مسأله 2093 توضیح المسائل)
نگاه به نامحرم، در صورت ضرورت و حاجت جایز است. بر همین اساس، فقهای اسلام، نگاه پزشک مرد به زن بیمار را جهت مداوا و معالجه، در صورت نبودن هم جنس متخصص و نیز نگاه در موارد نجات زن از غرق، سوختن در آتش، زیر آوار و امثال آن یا نگاه به زن جهت تحمل یا ادای شهادت را در صورت نیاز جایز می دانند. (نک. یزدی، بی تا: ج2، کتاب النکاح ؛ حکیم، 1391ق: ج14، صص35-34)
در عروةالوثقی به عنوان قاعده ی کلی چنین آمده است: «یکی از موارد استثنا از عدم جواز نگاه این است که هر چیزی که در نگاه شارع مراعات آن از مراعات حرمت نگاه به نامحرم و لمس آن اهم باشد، با حرمت نگاه معارضه کند. در همه این موارد برای رعایت آن امر اهم، نگاه به نامحرم و لمس او جایز است.»
«و منها معارضته کل ما هو اهم فی نظر الشارع مراعاته من مراعاة حرمة النظر او اللمس» (حکیم، 1391: صص35-34)

پس نگاه برای تحمل شهادت از موارد استثنای نگاه های حرام می باشد.

توضیح:
در شهادت دو مرحله وجود دارد: «تحمل شهادت» يعني اينكه شخص ماجرايي را مشاهده و ضبط كند تا بعداً به آن شهادت دهد و «اداي شهادت» يعني شهادت دادن در محكمه نسبت به مشاهدات خود. از جمله موارد جواز نظر به اجنبي نظر در مقام تحمّل و اداي شهادت است، زيرا تحمل شهادت و اداي شهادت نه تنها جايز بلكه واجب مي‏باشد. دليل وجوب تحمل شهادت آيه شريفه «... و لايأب الشهداء اذا ما دُعُوا ... » (بقره: 282) است. به موجب تفاسير مراد از شهداء در اين آيه افراد صالح براي شهادت يعني افراد عادل مي‏باشد نه شاهدان بالفعل و روايات صحيحي كه در ذيل اين آيه آمده، اين تعبير را ناظر به «تحمل شهادت» دانسته‏اند. بنابر اين اگر از افرادي كه صلاحيت شهادت دادن را دارند براي تحمل شهادت دعوت شود قبول آن براي آنها واجب است.
همچنين دليل وجوب اداي شهادت، آيه شريفه «... و لا تكتموا الشهادة و من يكتمها فانه آثمٌ قلبُهُ ...[2] » مي‏باشد كه كتمان آن شهادت را اثم شمرده است و روايات نيز اين آيه را به همين صورت تفسير كرده‏ اند.

فقها از جمله موارد جواز نظر به اجنبي را نظر در مقام تحمل و اداي شهادت دانسته‏ اند، مانند آن كه شوهر يك زن زناكار از فردي عادل درخواست تحمل شهادت نمايد يا از وي خواسته مي‏شود كه براي شهادت به ولادت طفل، به دنيا آمدن او را مشاهده كند يا شير دادن بچه را براي شهادت نسبت به رضاع ببيند و مانند اينها. مرحوم علامه فرموده كه به موجب آيه شريفه «لايأب الشهداء ...» و روايات نظر مزبور جايز است و اشكالي ندارد. براي جواز نظر در مقام تحمل شهادت نسبت به مواردي مانند زنا و امثال آن.
علاوه بر آيه شريفه (لا يأب الشهداء اذا ما دعوا ...) وجه ديگري نيز ذكر شده و آن اين است كه اگر تحمل شهادت در اين گونه موارد مجاز نباشد، اين امر موجب شيوع فساد خواهد شد. زيرا با صرف تحريم زنا نمي‏توان از فساد جلوگيري كرد و اگر چنين بود، ديگر جعل احكام حدود لزومي نداشت و نيازي به اين ضمانت اجرا نبود. اجراي حدود نيز مستلزم آن است كه راه اثبات وقوع زنا و مانند آن وجود داشته باشد و عمده ترين راه اثبات آن شهادت است، پس بايد تحمل شهادت صورت گيرد.(درس خارج فقه آیه الله شبیری زنجانی 77/12/19)

با سلام
در دین اسلام هم این گونه است که زنا کار نمی تواند در مراسم سنگسار شرکت کند:
امام صادق(ع) فرمودند در زمان امیرالمؤمنین مردی را که با اقرار زنایش ثابت شده بود، برای اجرای حد آوردند؛ ایشان دستور دادند که کسانی که گناهی مانند او مرتکب شده‌اند، اجرای سنگسار نکنند؛ بسیاری از مردم از اجرای سنگسار منصرف شدند و برخی باقی‌مانده و سنگسار نمودند.

سوال:
برای برخی از گناهان یکی از راه های ثبوت آن چهار شاهد عادل است که باید شهادت بدهند و پس از شهادت حد بر شخص جاری می شود.
سوالی که پیش می آید این است که لازمه اینگونه شهادت ها نگاه به عورت است، چطور عادل مرتكب چنین چیزی می‌شود؟ چجور شاهد عادل به عورت نگاه مي‌كند در روايت دارد بايد گواهی بدهد من ديدم یدخل و یخرج،با این جزئیات،حالا این که چهار شاهد عادل پیدا شوند که گناه را دیده باشند که خود مشاهده گناه حرام است تضاد و تعارض دارد! به عبارت دیگر شاهد باید کامل زنا را با جزئیات دیده باشد تا شهادت بدهد و این نوع شهادت هم از روی نگاه سریع بدست نمی آید و خود نگاه به این صحنه گناه است و شخص را از عدالتی که شاهد نیاز دارد خارج می کند پس چگونه شهادت او قبول می شود؟
جواب:
مقدمه:
آنچه که از شرایط شهود زنا و یا لواط بر می آید این است که شارع مقدس در این امر سخت گیری شدیدی کرده تا جایی که عادتا حصول این چنین شهادتی ممکن نبوده یا خیلی سخت و به ندرت رخ می دهد.
این 4 شاهد باید با هم شهادت دهند و جزئیات اشخاص زنا کار را و زمان آن و...را توضیح دهند و کامل زنا را دیده باشند
امام صادق(ع)می فرماید: لَا يُرْجَمُ الرَّجُلُ وَ الْمَرْأَةُ حَتَّى يَشْهَدَ عَلَيْهِمَا أَرْبَعَةُ شُهَدَأَ عَلَى الْجِمَاعِ وَ الْإِيلَاجِ وَ الْإِدْخَالِ كالْمِيلِ فِى‏الْمُكحُلَة; حضرت امام صادق(ع ) فرمودند: مرد و زنى كه داراى همسر هستند و مرتكب زنا شده‏اند، سنگسار نمى‏شوند; مگر اينكه چهار نفر مرد، علاوه بر نزديكى، دخول و خروج را مانند داخل و خارج شدن ميله سرمه در سرمه ‏دان ديده باشند و شهادت دهند.
و این مطلب آنگاه بیشتر مشخص می شود که بدانیم که تجسس در کار مردم برای تحمل شهادت و نگاه کردن(نه نگاه افتادن) به عورت کسی باعث خروج از عدالت می شود.
پس این عمل زنا نمی تواند در خفا باشد که باعث تجسس شود یا پوشیده باشد که مستلزم نگاه کردن باشد بلکه باید این زنا در ملا عام و مکشوف و در مقابل جمعی باشد که در میان آنها حد اقل 4 شاهد عادل باشند که نگاه آنها به این اتفاق می افتد و زنا را می بینند بدون این که قصد تجسس داشته باشند.
این همه شرط و لوازم آن نشان دهنده آن است که شارع سعی دارد جامعه را از تهمت زنی ها و آبرو بری ها و تعرض به عرض و تجسس ها باز دارد. و این حکم زنا را مختص کسانی می کند که بخواهند در جامعه پرده دری کرده تا جایی که در ملا عام و در منظر چهار شاهد عادل با آن وضوح انجام دهند.
به خاطر همین است که شارع احکام سختی را برای مدعیان به زنای مومنین در نظر گرفته و اگر کسانی بدون شرایط شهود نسبت زنا به کسی بدهند آنها را حد قذف می زند برای همین امام علی می فرمایند:
عَنْ أَبِى جَعْفَرً قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(ع) لَا أَكونُ أَوَّلَ الشّهُودِ الْأَرْبَعَةِ أَخْشَى الرَّوْعَةَ أَنْ يَنْكلَ بَعْضُهُمْ فَأُجْلَد;
ترجمه: در صورتى كه شاهد زنا باشم، هرگز حاضر نيستم كه اولين شخص شهود باشم. زيرا خوف آن دارم كه بعضى از شهود از اداى شهادت امتناع كنند و من تازيانه قذف بخورم.
به خاطر همین هم می بینیم که در زمان معصومین تعداد کمی حد زنا و لواط اجرا شد و آن تعداد کم(6 مورد) هم به اقرار خود زنا کاران و لواط کننده ها بوده است.
***
اما درباره نگاه افراد عادل به موضع زنا و تحمل شهادت که آیا این جایز است یا نه در فتاوای فقها داریم که از موارد جواز نظر به اجنبی همین مورد یعنی تحمل شهادت است و عادل را از عدالت خارج نمی کند:
در زیر نمونه هایی را ذکر می کنیم:

«نگاه کردن به زن نامحرم براى شناختن او به منظور شهادت دادن در دادگاه و امور مهم و لازمى از این قبیل جایز است».(مسأله 2093 توضیح المسائل)
نگاه به نامحرم، در صورت ضرورت و حاجت جایز است. بر همین اساس، فقهای اسلام، نگاه پزشک مرد به زن بیمار را جهت مداوا و معالجه، در صورت نبودن هم جنس متخصص و نیز نگاه در موارد نجات زن از غرق، سوختن در آتش، زیر آوار و امثال آن یا نگاه به زن جهت تحمل یا ادای شهادت را در صورت نیاز جایز می دانند. (نک. یزدی، بی تا: ج2، کتاب النکاح ؛ حکیم، 1391ق: ج14، صص35-34)
در عروةالوثقی به عنوان قاعده ی کلی چنین آمده است: «یکی از موارد استثنا از عدم جواز نگاه این است که هر چیزی که در نگاه شارع مراعات آن از مراعات حرمت نگاه به نامحرم و لمس آن اهم باشد، با حرمت نگاه معارضه کند. در همه این موارد برای رعایت آن امر اهم، نگاه به نامحرم و لمس او جایز است.»
«و منها معارضته کل ما هو اهم فی نظر الشارع مراعاته من مراعاة حرمة النظر او اللمس» (حکیم، 1391: صص35-34)

پس نگاه برای تحمل شهادت از موارد استثنای نگاه های حرام می باشد.

توضیح:
در شهادت دو مرحله وجود دارد: «تحمل شهادت» يعني اينكه شخص ماجرايي را مشاهده و ضبط كند تا بعداً به آن شهادت دهد و «اداي شهادت» يعني شهادت دادن در محكمه نسبت به مشاهدات خود. از جمله موارد جواز نظر به اجنبي نظر در مقام تحمّل و اداي شهادت است، زيرا تحمل شهادت و اداي شهادت نه تنها جايز بلكه واجب مي‏باشد. دليل وجوب تحمل شهادت آيه شريفه «... و لايأب الشهداء اذا ما دُعُوا ... » (بقره: 282) است. به موجب تفاسير مراد از شهداء در اين آيه افراد صالح براي شهادت يعني افراد عادل مي‏باشد نه شاهدان بالفعل و روايات صحيحي كه در ذيل اين آيه آمده، اين تعبير را ناظر به «تحمل شهادت» دانسته‏اند. بنابر اين اگر از افرادي كه صلاحيت شهادت دادن را دارند براي تحمل شهادت دعوت شود قبول آن براي آنها واجب است.
همچنين دليل وجوب اداي شهادت، آيه شريفه «... و لا تكتموا الشهادة و من يكتمها فانه آثمٌ قلبُهُ ...[2] » مي‏باشد كه كتمان آن شهادت را اثم شمرده است و روايات نيز اين آيه را به همين صورت تفسير كرده‏ اند.

فقها از جمله موارد جواز نظر به اجنبي را نظر در مقام تحمل و اداي شهادت دانسته‏ اند، مانند آن كه شوهر يك زن زناكار از فردي عادل درخواست تحمل شهادت نمايد يا از وي خواسته مي‏شود كه براي شهادت به ولادت طفل، به دنيا آمدن او را مشاهده كند يا شير دادن بچه را براي شهادت نسبت به رضاع ببيند و مانند اينها. مرحوم علامه فرموده كه به موجب آيه شريفه «لايأب الشهداء ...» و روايات نظر مزبور جايز است و اشكالي ندارد. براي جواز نظر در مقام تحمل شهادت نسبت به مواردي مانند زنا و امثال آن.
علاوه بر آيه شريفه (لا يأب الشهداء اذا ما دعوا ...) وجه ديگري نيز ذكر شده و آن اين است كه اگر تحمل شهادت در اين گونه موارد مجاز نباشد، اين امر موجب شيوع فساد خواهد شد. زيرا با صرف تحريم زنا نمي‏توان از فساد جلوگيري كرد و اگر چنين بود، ديگر جعل احكام حدود لزومي نداشت و نيازي به اين ضمانت اجرا نبود. اجراي حدود نيز مستلزم آن است كه راه اثبات وقوع زنا و مانند آن وجود داشته باشد و عمده ترين راه اثبات آن شهادت است، پس بايد تحمل شهادت صورت گيرد.(درس خارج فقه آیه الله شبیری زنجانی 77/12/19)