جمع بندی (( سؤالی در رابطه با غرور، کبر و عجب ))

کارشناس بحث: استاد سمیع

باسمه تعالی
با عرض سلام و خسته نباشد

اگر بخواهیم اختیار را علت برای عجب و غرور بدانیم ، پس باید هر انسان مختاری که کار خیری انجام می دهد دارای عجب و غرور باشد، در حالیکه اینگونه نیست.

در واقع منشاء عجب حب نفس است که حضرت امام (ره) در این زمینه فرموده اند:

«بدان كه رذيله عجب از حب نفس پيدا شود، چون كه انسان مفطور به حب نفس است و سر منشأ تمام خطاهاى انسانى و رذايل اخلاقى حب نفس است. و از اين جهت است كه انسان اعمال كوچك خودش به نظرش بزرگ آيد و خود را به واسطه آن از خوبان و خاصان درگاه حق شمارد، و خود را به واسطه اعمال ناقابل مستحق ثنا و مستوجب مدح داند، بلكه قبايح اعمالش گاهى در نظرش نيكو جلوه كند، اگر از غير اعمال بهتر و بزرگتر از اعمال خود ديد، چندان اهميت نمى‏دهد و هميشه انسان كارهاى خوب مردم را تأويل به يك مرتبه از بدى مى‏كند، و كارهاى زشت و ناهنجار خود را تأويل به يك مرتبه از خوبى مى‏كند. نسبت به خلق خدا بدبين است، ولى نسبت به خودش خوش‏بين»[1]

پی‌نوشت:
[1].چهل حدیث،ص72

[="Trebuchet MS"][="Blue"]سلام استاد
حالا چیکار کنیم که این حالت در درون ما نباشه؟ خودم یه راه هایی رو تو کتابا خوندم، مثلا آدم هر خوبی که ازش سر زد اونو از خدا بدونه نه از خودش ولی این کار تمرین بسیار میخواد و مراقبه بسیار... حال اگر ما زودتر از این که موفق بشیم این رذیله رو در درونمون به طور کامل از بین ببریم از دنیا بریم تکلیفمون چیه؟ ممنونم[/]

باسمه تعالی

بله همان طو رکه فرمودید یکی از بهترین راه های مقابله با عجب این است که انسان همه نعمتها را از خدا بداند و با کمی توجه این مساله برای انسان حل خواهد شد و خیلی سخت هم نیست و همین که انسان اقدام کند برای از بین بردن این رذیله اخلاقی و بی تفاوت نباشد، همین امر خیلی مهم است

[=Trebuchet MS]

باسمه تعالی
قطعا برتری دارید منتها به شرطی که دچار عجب نگردید. که عجب باعث می شود آن برتری از بین برود.

باسمه تعالی
از جهت ظاهری برتری دارید ولکن اصلا چنین قیاسی نباید رخ بدهد. چون از جهت باطنی و واقعی، وقتی ما تمام کارهای خود و حتی وجودمان را از حق تعالی داریم، هیچ برتری بر دیگری نداریم

پرسش:
چرا زمانی که کاری خوبی را با اختیار و انتخاب خودم، انجام می‌دهم، نباید دچار عجب و حب نفس شوم؟

پاسخ:
اگر بخواهیم اختیار را علت برای عجب و غرور بدانیم، پس باید هر انسان مختاری که کار خیری انجام می‌دهد، دارای عجب و غرور باشد، در حالی که این گونه نیست.
در واقع منشاء عجب حب نفس است که حضرت امام (قدس سره) در این زمینه فرموده است:
«بدان كه رذيله عجب از حب نفس پيدا شود، چون كه انسان مفطور به حب نفس است و سر منشأ تمام خطاهاى انسانى و رذايل اخلاقى حب نفس است. و از اين جهت است كه انسان اعمال كوچك خودش به نظرش بزرگ آيد و خود را به واسطه آن از خوبان و خاصان درگاه حق شمارد، و خود را به واسطه اعمال ناقابل مستحق ثناء و مستوجب مدح داند، بلكه قبايح اعمالش گاهى در نظرش نيكو جلوه كند، اگر از غير اعمال بهتر و بزرگتر از اعمال خود ديد، چندان اهميت نمى‏‌دهد و هميشه انسان كارهاى خوب مردم را تأويل به يک مرتبه از بدى مى‌‏كند، و كارهاى زشت و ناهنجار خود را تأويل به يک مرتبه از خوبى مى‏‌كند. نسبت به خلق خدا بدبين است؛ ولى نسبت به خودش خوش‏بين» (1)

پی نوشت:
1. خمینی، سید روح الله، چهل حدیث، ص 72، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى‏.