جمع بندی علل اختلاف در امور روزانه و واضح رسول خدا ص

با عرض سلام و ادب

در ابتدا بايد گفت : بين شيعه و اهل سنت در زمينه مسال ديني وعبادي مشترکات فراواني وجود دارد ، مانند اينکه اهل سنت و شيعه اصل نماز ، حج روزه و زکات را واجب مي دانند، منتهي در برخي از فروعات و جزييات اختلاف دارند ، چنانکه اهل سنت به صورت دست بسته نماز مي خوانند، و حال اينکه شيعه به اين صورت نماز نمي خوانند، همچنين کيفيت وضوي شيعه و سني تفاوت دارد .اين تفاوت ها عمدتاً مربوط به منابع دريافت و استنباط مسائل ديني است. شيعه معتقد است که بنا بر سفارش پيامبر اکرم(ص) در حديث ثقلين ما بايد تفسير متون ديني و قرآن کريم و همين طور تفصيل احکام شرعي و معارف ديني را از ائمه و عترت پيامبر (ص) بگيريم ولي برادران اهل سنت از منابع ديگر به استنباط احکام ديني مي پردازند. لذا برخى از اختلافات فقهى ريشه در همين نکته دارد. اختلاف در وضو هم از همين نوع است. لذا وضوي شيعيان ريشه در گفتار و رفتار پيامبر و امامان دارد. چنانکه امام باقر(ع) ظرف آبى برداشت و به وضو پرداخت و فرمود: پيامبر (ص) چنين وضو مى ساخت.(1)
کيفيت وضوى اهل سنت به جهت تفسيرى است که ايشان از آيه «فاغسلوا وجوهکم و ايديکم الى المرافق» (2) دارند ظاهر معناى آيه چنين است که صورت و دست‏ها را تا آرنج بشوييد. اهل سنت از کلمه «الى»برداشت مى‏کنند که آيه مى‏گويد دست‏ها را از سرانگشتان به طرف آرنج بشوييد، ولى با اندکى دقّت روشن مى‏شود که کلمه «الى» تنها براى بيان حدّ شستن است، نه کيفيّت شستن. توضيح: آيه درست به آن مى‏ماند که انسان به کارگرى سفارش مى‏کند ديوار اتاق را از کف تا يک متر رنگ کند. بديهى است منظور اين نيست که ديوار از پايين به بالا رنگ شود، بلکه منظور اين است که اين مقدار بايد رنگ شود، نه بيشتر و نه کمتر. بنابراين فقط مقدارى از دست که بايد شسته شود، در آيه ذکر شده اما کيفيت آن در سنت پيامبر آمده است و آن شستن آرنج است به طرف سر انگشتان.(3) البته مذاهب چهارگانه اهل سنت، شستن دست -هنگام- وضو از سر انگشتان تا آرنج را واجب نمى‏دانند و مى‏گويند بهتر است که بدين طريق وضو گرفته شود.
اماميه(شيعه) گفته‏اند: از آرنج واجب است و عکس آن باطل است، هم چنان که مقدّم داشتن دست راست بر چپ واجب است.
باقى مذاهب گفته‏اند: شستن آن‏ها به هر طريقى که باشد، واجب بوده و تقديم دست راست و شروع از انگشتان تا آرنج افضل است؛ (4) يعنى ثواب بيشترى دارد.
شستن پا به جاى مسح که ميان اهل سنت رواج دارد، تفسير خاصى است که از ادامه همان آيه ارائه داده ‏اند. به نظر آنها کلمه «ارجلکم» (پاها) بر «وجوهکم» (صورتها) عطف شده و بايد مانند آن شسته شود، اما شيعه معتقد است اين کلمه بعد از کلمه رؤوس (سرها) ذکر شده و عطف به آن است و بايد پاها را مانند سر مسح کنيد. در هر حال اختلاف عمل در مذاهب اسلامى ناشى از اختلاف برداشت و فهم متفاوت از آيات و روايات مي باشد. اما شيعه افتخار دارد که روش وضوى پيامبر(ص) به روش شيعه بوده است. . امام باقر(ع) فرمود: بر تو باد به توجه قلبى بر نمازت ... و دست بر روى دست در حال نماز نگذار (5)

پى‏نوشت‏ها:
1. وسايل الشيعه، شيخ حرّ عاملي ج 1، ص 274،‌بيروت ،داراحياء التراث العربي،1412ه.
2 . سوره مائده (5) آيه 6 .
3 . تفسير نمونه، ناصر مکارم شيرازي وديگران ج 4، ص 286، دار الكتب الإسلامية،1374ش، تهران.
4 . محمد جواد مغنيه، فقه تطبيقى ،ترجمه کاظم پورجوادى، ص 40بي نام.
5 . وسائل الشيعه ، حر عاملي،ج 4، باب 15 از ابواب قواطع الصلاة،بيروت ،داراحيا ء التراث العربي،1412ه.

علت این اختلاف بین شیعه و سنی در برخی مسائل را می توان در اختلاف و تفاوت آنها در مورد منابع استنباط احکام دانست.
در منابع استنباط احکام اسلامي بین شیعه و سنی تفاوت وجود دارد؛ بدين معنا که اهل سنت در کنار کتاب، سنت و اجماع، اجتهاد صحابه را نيز به عنوان يکي از منابع اصلي شناخت احکام مي شمارند؛ در حالي که نزد شيعه قرآن و سنت دو منبع اساسي براي احکام الهي است؛ ولي قياس و عمل به رأي و اجتهاد جايگاهي ندارد.
بنابراين، برخى از اختلافات فقهى ريشه در همين نکته دارد. اختلاف در وضو هم از همين نوع است. امامان ما چنين راهنمايي کردند که وضو را به همين صورت که الان هست، انجام دهيم؛ چنان که امام باقر(ع) ظرف آبى برداشت و به وضو پرداخت و فرمود: پيامبر (ص) چنين وضو مى ساخت؛(1) اما کيفيت وضوى اهل سنت به جهت تفسيرى است که ايشان از آيه «فاغسلوا وجوهکم و ايديکم الى المرافق» (2) دارند. ظاهر معناى آيه چنين است که صورت و دست‏ها را تا آرنج بشوييد. اهل سنت از کلمه «الى»برداشت مى‏کنند که آيه مى‏گويد دست‏ها را از سرانگشتان به طرف آرنج بشوييد؛ ولى با اندکى دقّت روشن مى‏شود که کلمه «الى» تنها براى بيان حدّ شستن است، نه کيفيّت شستن.
توضيح اين که: آيه درست به آن مى‏ماند که انسان به کارگرى سفارش مى‏کند ديوار اتاق را از کف تا يک متر رنگ کند. بديهى است منظور اين نيست که ديوار از پايين به بالا رنگ شود؛ بلکه منظور اين است که اين مقدار بايد رنگ شود، نه بيشتر و نه کمتر. بنابراين، فقط مقدارى از دست که بايد شسته شود، در آيه ذکر شده است؛ اما کيفيت آن، در سنت پيامبر آمده است و آن شستن آرنج است به طرف سر انگشتان. (3)
يکي از علل اين تفاوت ها، به منابع اجتهاد بر مي گردد که شيعه و سني در آن اختلاف دارند.
درباره تفاوت و اختلافات شيعه و اهل سنت، به کتاب هاي: "نشانه هاي دو مکتب" اثر سيد مرتضي عسگري، "فرق کلامي" اثر علي رباني گلپايگاني، "فرهنگ فرق اسلامي" اثر محمد جواد مشکور، و نيز کتاب "رهبري امامت امام علي از ديدگاه قرآن و سنت" (ترجمه المراجعات علامه شرف الدين) مراجعه نماييد.

پى‏نوشت‏ها:
1. وسائل الشيعه، شيخ حرّ عاملي، ج 1، ص 274، ‌بيروت، دار احياء التراث العربي، 1412ق.
2. مائده (5) آيه 6.
3. تفسير نمونه، ناصر مکارم شيرازي و ديگران، ج 4، ص 286، دار الكتب الإسلامية، تهران، 1374ش.

پرسش:
علت اختلاف مسلمانان در امور روزانه و واضح رسول خدا (صلی الله علیه و آله) همچون وضو و نماز چیست؟

پاسخ:
در ابتدا بايد گفت : بين شيعه و اهل سنت در زمينه مسائل ديني وعبادي مشترکات فراواني وجود دارد ، مانند اينکه اهل سنت و شيعه اصل نماز ، حج و روزه و زکات را واجب مي دانند، منتهي در برخي از فروعات و جزييات اختلاف دارند ، چنانکه اهل سنت به صورت دست بسته نماز مي خوانند، و حال اينکه شيعه به اين صورت نماز نمي خوانند. همچنين کيفيت وضوي شيعه و سني تفاوت دارد .اين تفاوت ها عمدتاً مربوط به منابع دريافت و استنباط مسائل ديني است. شيعه معتقد است که بنا بر سفارش پيامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) در حديث ثقلين ما بايد تفسير متون ديني و قرآن کريم و همين طور تفصيل احکام شرعي و معارف ديني را از ائمه و عترت پيامبر (صلی الله علیه و آله) بگيريم ولي برادران اهل سنت از منابع ديگر به استنباط احکام ديني مي پردازند.
لذا برخى از اختلافات فقهى ريشه در همين نکته دارد. اختلاف در وضو هم از همين نوع است. لذا وضوي شيعيان ريشه در گفتار و رفتار پيامبر و امامان دارد. چنانکه امام باقر(علیه السلام) ظرف آبى برداشت و به وضو پرداخت و فرمود: پيامبر (صلی الله علیه و آله) چنين وضو مى ساخت.(1)

کيفيت وضوى اهل سنت به جهت تفسيرى است که ايشان از آيه «فاغسلوا وجوهکم و ايديکم الى المرافق» (2) دارند ظاهر معناى آيه چنين است که صورت و دست‏ها را تا آرنج بشوييد. اهل سنت از کلمه «الى»برداشت مى‏کنند که آيه مى‏گويد دست‏ها را از سرانگشتان به طرف آرنج بشوييد، ولى با اندکى دقّت روشن مى‏شود که کلمه «الى» تنها براى بيان حدّ شستن است، نه کيفيّت شستن.

توضيح:
آيه درست به آن مى‏ ماند که انسان به کارگرى سفارش مى‏کند ديوار اتاق را از کف تا يک متر رنگ کند. بديهى است منظور اين نيست که ديوار از پايين به بالا رنگ شود، بلکه منظور اين است که اين مقدار بايد رنگ شود، نه بيشتر و نه کمتر. بنابراين فقط مقدارى از دست که بايد شسته شود، در آيه ذکر شده اما کيفيت آن در سنت پيامبر(صلی الله علیه و آله)آمده است و آن شستن آرنج است به طرف سر انگشتان.(3)
البته مذاهب چهارگانه اهل سنت، شستن دست -هنگام- وضو از سر انگشتان تا آرنج را واجب نمى ‏دانند و مى‏گويند بهتر است که بدين طريق وضو گرفته شود.
اماميه(شيعه) گفته ‏اند: از آرنج واجب است و عکس آن باطل است، هم چنان که مقدّم داشتن دست راست بر چپ واجب است.
باقى مذاهب گفته ‏اند:
شستن آن‏ها به هر طريقى که باشد، واجب بوده و تقديم دست راست و شروع از انگشتان تا آرنج افضل است؛ (4) يعنى ثواب بيشترى دارد.
شستن پا به جاى مسح که ميان اهل سنت رواج دارد، تفسير خاصى است که از ادامه همان آيه ارائه داده ‏اند. به نظر آنها کلمه «ارجلکم» (پاها) بر «وجوهکم» (صورتها) عطف شده و بايد مانند آن شسته شود، اما شيعه معتقد است اين کلمه بعد از کلمه رؤوس (سرها) ذکر شده و عطف به آن است و بايد پاها را مانند سر مسح کنيد. در هر حال اختلاف عمل در مذاهب اسلامى ناشى از اختلاف برداشت و فهم متفاوت از آيات و روايات مي باشد. اما شيعه افتخار دارد که روش وضوى پيامبر(صلی الله علیه و آله) به روش شيعه بوده است. . امام باقر(ع) فرمود: بر تو باد به توجه قلبى بر نمازت ... و دست بر روى دست در حال نماز نگذار (5)

بنابراین علت این اختلاف بین شیعه و سنی در برخی مسائل را می توان در اختلاف و تفاوت آنها در مورد منابع استنباط احکام دانست.

درباره تفاوت و اختلافات شيعه و اهل سنت، به کتاب هاي: "نشانه هاي دو مکتب" اثر سيد مرتضي عسگري، "فرق کلامي" اثر علي رباني گلپايگاني، "فرهنگ فرق اسلامي" اثر محمد جواد مشکور، و نيز کتاب "رهبري امامت امام علي از ديدگاه قرآن و سنت" (ترجمه المراجعات علامه شرف الدين) مراجعه نماييد.

پى‏نوشت‏ها:
1. وسايل الشيعه، شيخ حرّ عاملي ج 1، ص 274،‌بيروت ،داراحياء التراث العربي،1412ه.
2 . سوره مائده (5) آيه 6 .
3 . تفسير نمونه، ناصر مکارم شيرازي وديگران ج 4، ص 286، دار الكتب الإسلامية،1374ش، تهران.
4 . محمد جواد مغنيه، فقه تطبيقى ،ترجمه کاظم پورجوادى، ص 40بي نام.
5 . وسائل الشيعه ، حر عاملي،ج 4، باب 15 از ابواب قواطع الصلاة،بيروت ،داراحيا ء التراث العربي،1412ه.