جمع بندی مفهوم وجود و اصالت وجود؟

[=microsoft sans serif]

یکی از مباحثی که در فلسفه اسلامی و بخصوص از دوره ملاصدرا به بعد مطرح شده است، مسئله اصالت وجود و ماهیت است.
دقت در مقدمات اولیه ای که برای این بحث مطرح شده است، میتواند راهگشای سوالات شما باشد.
بنابراین ابتدا مقدمات این بحث مطرح میشود.
م1. واقعیتی در خارج وجود دارد(در مقابل سوفسطائیان)
م2. ذهن قادر است از واقعیتها مفاهیمی را انتزاع کند.
م3. ذهن از هر واقعیتی دست کم دو امر را انتزاع میکند:
الف. حیث وجودی و هستی آن: که حکایت ازحیث تحقق و هستی شیء را دارد.
ب. حیث ماهوی و چیستی آن: مثل مفهوم انسان و درخت. (حسن معلمی، حکمت متعالیه، صص69-71

[=microsoft sans serif]به عبارت دیگر با توجه به این مقدمات، وقتی ما به یک درخت موجود در عالم خارج نگاه میکنیم عقل ما از آن درخت دو چیز متفاوت را میتواند مورد لحاظ خود قرار دهد:
حیثیت بودن و هستی آن. درخت هست(حال ویژگی این بودنش به هر صورتی که میخواهد باشد)
حیثیت چگونگی و ماهیت آن. این درخت، چه ویژگی هایی دارد. جوهر است یاعرض و هر کدام که هست از چه نوعی است.

بر این اساس،
مراد از اصالت وجود آن است که آنچه عالم خارج را پر کرده است و منشأ اثر است، حیث وجودی این موجود خارجی است.
بنابراین
مراد از اصالت وجود اصیل بودن این مفهوم در مقابل امر خارجی و مصداق خارجی نیست بلکه مراد این است که کدام یک از برداشتهای عقل از این واقعیت خارجی است که واقعا نشان دهنده مصداق خارجی است.

[=microsoft sans serif]

بنابراین
در نقطه مقابل اصالت وجود، واقعی بودن حیثیت ماهوی اشیاء است نه خصوصیات وجودی موجودات خارجی؛ خصوصیاتی که در خارج هم موجود باشند.

[=microsoft sans serif]

بنابراین وجود اصیل است.(صدرالمتالهین، مشاعر، ص9-10
در نقطه مقابل، ماهیت چنین خصوصیتی را ندارد بلکه تحقق آنها در اعیان به برکت وجود است.

[="Tahoma"][="Navy"]

[=microsoft sans serif]

پس
سرایت دادن ذهن به خارج نیست.
همین مفهوم ذهنی را ما از خارج گرفته ایم.
یعنی با لحاظ خارج فهمیدیدم که چه خصوصیتی را دارد.

یعنی
میگیم این دو حیثتی که ذهن ما نساخته است بلکه عقل ما با تحلیل خود و با لحاظ عالم خارج بدانها رسیده است کدام یک در عالم خارج تحقق دارد.

[=microsoft sans serif]

در این مثال،
شما یک اسب دارید و یک گوش و چشم وبینی و...؟؟!
خیر
شما یک اسب مومی دارید.
خود این اسب هم وقتی مومش از آن گرفته شود، هیچ چیزی ندارد.
یعنی یک اسب + موم نیست.
بلکه مومی است که خودش به شکل اسب با تمام مشخصات و لوازم ظاهری در آمده است.

در مورد وجود هم تقریبا همین وضعیت برقرار است.
یعنی شما غیر از موم وجود چیزی در عالم خارج ندارید.
چون غیر از وجود، عدم است و عدم که تحقق ندارد.
بنابراین موم وجودی است که به شکل اسب و درخت و انسان و .. در آمده است.

امیدوارم واضح شده باشد.

[=microsoft sans serif]

مگر قرار است پیامبر اکرم و معصومین علیهم السلام تمام نکات و علوم عالم را برای ما بگویند.
پیشوایان دینی، پیشوای دینی و راهنمای بندگان بوده اند نه دانشمندانی برای دستیابی به اختراعات و اکتشافات.

البته این با این فرض است که این مسئله واقعا هم درست باشد.

[=microsoft sans serif]

حال ماهیت آن کجاست؟
ماهیت آن، همان فهم و برداشت ذهن ما از حدود وجودی آن موجود است.

[=microsoft sans serif]

سلام، بنده اطلاعات زیادی توی زمینه ی فلسفی ندارم ولی چند تا سوال برام ایجاد شد !

ماهیت یعنی یک مشخصات ذهنی تعریف شده از یک شی که میتواند صحیح باشد و میتواند صحیح نباشد درسته ؟

مثلا :

این متن به رنگ سبز است ( صحیح )

این متن به رنگ سبز است ( غلط )

و وجود هم اون چیزی هست که شخص بیننده از اینها درک میکنه ؟ مثلا بر اساس اطلاعات قبلیش رنگ رو میبینه و میگه این متن درسته و این غلطه ، اولی وجود داره دومی وجود نداره !

---

حالا یک سوال ، اینکه میگن خدا ماهیت نداره به چه صورتی هست ؟ مگه مشخصات او در ذهن ما وجود نداره ؟ مثل دانایی توانایی و ... ؟

پس ماهیت داره دیگه ! حالا این ماهیت میتواند صحیح باشد و میتواند غلط باشد !

[=microsoft sans serif]

گرچه ماهیت تشخیص قالبهای وجودی یک موجود خارجی است.
این قالبها، همان محدودیتهای یک موجود است.
درست شبیه یک موم که در قالب وجودی اسب یا درخت در می آید.
این قالبها، نشان دهنده محدودیتهای وجودی این مجسمه اسب است.
بدین معنا که نشان میدهد نهایت وجودی این مجسمه تا کجاست.
طول پاهای اسب، گردن آن یا محیط گردن آن و ...

بنابراین ماهیت حدود وجودی است.
پس موجودی که هیچ محدودیتی ندارد و حد وجودی ندارد، ماهیت هم ندارد.

با سلام و عرض ادب و احترام

وجود داشتن و وجود نداشتن با غلط و درست متفاوت هست

غلط وجود داره (وجود ظاهری) اما باطن نداره

در تایپک هایی که قبلا زدم معلوم شد که درک وجود داشتن یک چیز وجدانی است ، و وجدان هم تایید نمیکند که غلط وجود ندارد یا اگه وجود دارد ظاهری است .

شما اگر میتوانید اثباتی برای اینکه وجود موجودات شر ، مجازی یا اعتباری یا ظاهری است بیارید .

من از شما اثبات خواستم گفتید برید دنبال صف ظالم در بین نام های خداوند بگردید ولی بنده نگشته پیدا نکردم ! منظورم اینه اصلا نمیتوانم باور کنم خداوند که نهایت عدل است ظالم نیز باشد .

ولی این معنی نمیده که ظلم در جهان هستی وجود ندارد چرا که جهان هستی تشکیل شده از دو نوع وجود ( واجب الوجود - ممکن الوجود ) است .

خداوند واجب الوجود است ولی اشرار ممکن الوجود هستن .

پس تمام موجودات واجب الوجود نیستند که بگوییم خداوند واجب الوجود است و چون ظلم در او وجود ندارد پس ظلم در جهان هستی وجود ندارد .

من متوجه این تعریف شما از ماهیت نمیشوم .

به عنوان مثال انسان میتواند در ذهنش یک ماهیت نامحدود را در نظر بگیرد . مثلا مجموعه ی اعداد طبیعی ...

حال باید بگوییم چون مجموعه ی اعداد طبیعی محدود نیست پس ماهیت ندارد ؟

یا مثلا من میگم اسب شاخداری رو تصور کنید که چیستی اون اینه که از نظر دوست داشتنی بودن نامحدوده .

خب حالا وقتی این موچود از نظر دوست داشتنی بودن نامحدوده معنیش اینه که ماهیت نداره و حتما وجود داره ؟ اگرم وجود و ماهیت نداره پس چی داره ؟

اینکه میگین خداوند هیچ محدودیتی ندارد و حد وجودی ندارد یکم گیج کننده است .

مثلا ما میدونیم که ظلم وجود داره ولی خداوند بی نهایت ظالم نیست !

یا مثلا تغییر پذیری وجود دارد ولی خداوند بی نهایت تغییر پذیر نیست !

بنابر این نمیتوان گفت خداوند از هر نظر وجودی نامحدود است ، بلکه میتوان گفت خداوند در اسماء حسنی و کمالات خود نامحدود است .

بنده گفتم وجود هم اون چیزی هست که شخص بیننده از اینها درک میکنه نه اینکه غلط با صحیح بودن خوده وجوده !

در واقع به نظرم شرط وجود داشتن صحیح بودن ماهیته نه خوده وجود داشتن !

با سلام

دوست گرامی

ما یه وجود ظاهری داریم و یه وجود باطنی

دروغ در ظاهر وجود داره ، اما باطن نداره ...

ظلم در جهان وجود داره ، اما وجودش ظاهری هست ، نه باطنی... مثل دروغ ...

درک برخی مطالب برای همه افراد ممکن نیست

خداوند همه انسانها رو با یه سطح از درک نیافریده یه نفر فروشنده میشه یه نفر مهندس

شما سعی کنید در همون حد که می تونید درک کنید مطالعه کنید

ورود به برخی مباحث اگر نتونید هضمش کنید ممکنه اعتقاداتتون رو با مشکل مواجه کنه

لا یکلف الله نفسا الا وسعها ...

در پناه حق

با سلام

درک ما با حقیقت متفاوت هست
به طور مثال در قرآن:

چه بسیار آن چه شما شر می پندارید ، اما خیر شما در آن است...

یعنی گاهی اوقات ما یه اتفاق رو بد می دونیم مثل سیل و زلزله اما برامون منفعت داره هر چند اون منفعت رو درک نکنیم...

صحیح و غلط ظاهری با صحیح باطنی تفاوت داره...

پس با این حال نتیجه میگیریم وجود یعنی ماهیتی که صحت دارد !

وجود داشتن نه تنها به صحیح بودن است ، بلکه باید ماهیتی هم باشد که صحیح باشد !

میشه در این مورد توضیح بدید و مثال بزنید ؟ یکم گیج کننده است ! اگر شما میگین وجود دو نوعه ، وجودی که باطن داره و وجودی که باطن نداره ، این با اعتقاد خوده شما که میگین تمام وجود خداست در تناقض چون در خداوند نوعی ترکیب قائل شدید !

اگر هم یک دفعه بگویید کلا غلط وجود نداره که این یک حرف غیر قابل باوری است ظاهرا !

با سلام

تناقض منطق و کلامی رو بی خیال شید

تو قران هست:
هُوَ الْأَوَّلُ وَالْآخِرُ وَالظَّاهِرُ وَالْبَاطِنُ وَهُوَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ

خدا هم ظاهر هست هم باطن

در واقع لا اله الا الله یعنی وجودی جز وجود او نیست

غلط نحوه نگرش ماست به آن چه نمی توانیم خیرش را درک کنیم ...

ما زلزله را شر یا بلا می دانیم

اما آیا حقیقت زلزله شر و بلا هست؟

خیر

اگر زلزله نباشه بندگان مطیع معبود نمی شن

اگر شیطان نباشه بد معنا نداره و خوب هم در نظر ما جلوه نمی کنه ...

ما برای رسیدن به کمال نیازمند عبور از شر ظاهری هستیم تا به خیر باطنی برسیم...

تا نا فرمانی نکنیم و بفهمیم که هر چه از او به ما برسه مصلحت ماست (هرچند ناخوشایند) و اشتباه ادم رو تکرار نکنیم ...

ببینید ائمه گفتن اگر قدرت درک این مسائل رو ندارید زیاد توش خورد نشید

چون ممکنه به کفر بکشه...

در همون حد که می تونید درک کنید طی مسیر کنید و سراغ بقیش رو نگیرید...

لا یکلف الله نفسا الا وسعها...

در پناه حق

خب ممکنه منظور از ظاهر این باشه که تمام موجودات وجودش را فریاد میدارند، و از باطن منظور این باشه که حواس به او راه ندارند !

نه اینکه ظاهر منظورش این باشه که هر چیزی که ظاهر هستش حتما عین خداست ! بلکه فعل اوست و این مخلوق با اختیاری که بهش داده شده تبدیل به یک موجود تقریبا جداگانه شده .

عقیده ی شما تا جایی درسته که نگین کافر و ظالم ظهور خدا هستن ! البته این نظر منه ، چون اگه ظهور خدا بودن که خدا باهاشون جنگ نمیکرد ، البته اینجا هم بستگی داره منظورمون از ظهور چی باشه !

اگه منظورتون از ظهور اینه که فعل خدا هستن و خداوند در خلق اونها نقش داشته که درسته ، ولی اگه بگین فعل اونها همان فعل خداست این غلطه چون خدا بهشون اختیار داده .

فَمن شَاء فَليومِن وَ من شاء فَليكفر

از نظر بنده وحدت بین الله و کافر و ظالم ممکن نیست ! این ها متضاد همدیگر هستند حالا شما نمیدانم چرا اصرار به این موضوع دارید

دقت کنید ظلم و دروغ هر دو وجود دارند ، آن چیزی که وجود ندارد به نظر بنده چیزی است که به دروغ گفته میشود وجود دارد نه خوده دروغ !

درسته دوست گرامی

شما با همین بینش پیش برید و به احکام الهی عمل کنید

ان شاء الله خداوند همه ما رو به راه درست هدایت کند

در پناه حق تعالی

نوروزتان الهی باد

[=microsoft sans serif]

از سوی دیگر، نقصان از نداشتن است و نداشتن، سلبی است نه وجودی.
بنابراین
وقتی میگوییم خداوند از نظر وجودی محدود نیست، معنایش این است که هرچه وجود است و کمال، نه عدم و سلب و نقصان، در خداوند در عالی ترین درجه ای که اصلا قابل تصور هم نیست قرار دارد.

سلام ، این ادعا که شر و ظلم و ... وجودی نیستند و فقط اعتباری هستن و ... مطرح هست اما چه مدرکی برای آن وجود دارد ؟

مثلا شما بگویید خوبی وجود دارد و بدی که نکته ی مقابل آن است وجودی نیست ، یکی هم ادعا میکند بدی وجود دارد و خوبی که نکته ی مقابل آن است وجود ندارد !

[=microsoft sans serif]

[=microsoft sans serif]

اما در مورد ظلم و شر باید موردی بررسی شود.

مگر ماهیت حتما باید وجود داشته باشد و واقعی باشد که میگویید موجود واقعی در عالم خارج را مثال بزنم ؟

منظور من فقط این بود که ماهیت نیز میتواند نامحدود باشد چون ذهن انسان نامحدود را معنی میکند !

تعریف شما از واقعی بودن چیست ؟ یکی از نام های خداوند در اسلام حبیب است که به معنای دوست داشتنی است ، آیا این واقعی نیست ؟

شما میگین وجود همان کمال است درسته ؟

من میگم مگه ظلم وجود نداره ؟ مگه نقص وجود نداره ؟ مگه بدی وجود نداره ؟ اینها چطور کمال هستن که خداوند برای کامل بودن نیاز به داشتن اینها داشته باشد ؟

[=microsoft sans serif]

منظور از بالفعل بودن چیست ؟ یعنی ماده باشد ؟

مثلا مهربونی یه چیزی هستش که حقیقی هستش و بیرون وجود داره ولی محدود نیست ولی ماده نیست ! ولی خدا هم فکر نکنم ماده باشد .

[=microsoft sans serif]

حال انکه طبق دیدگاه شما که نقص را امری وجودی میدانید، چوب اول اینگونه باید باشد:
یک متر+ نداشتن یک متر.
آیا این تصویر درستی است؟
به عبارت دیگر، یک متر طول اجزای چوب اول است ولی نداشتن یک متر از اجزای خارجی این چوب نیست.
بلکه نداشتن یک متر بیشتر، نشان دهنده حد و اندازه وجودی این چوب است.

ظلم و بدی هم همینگونه است.

خب از کجا معلوم اینطوری نیست :

ظلم وجود دارد و رحمت نبود ظلم است ! مثلا یک انسان ده درصد ظالم است و اون قسمتی که ندارد نود درصد رحمت است ؟

[=microsoft sans serif]

مگر بحث سر این نبود که هر چه نامحدود است وجودی است و ماهیت نیست ؟ بنده هم مثال زدم که اعداد نامحدود هستند و همچنین ماهیت هستند !

شما میگین باید توی عالم طبیعت باشه که این مورد صدق بکنه !

بنده مثال میزنم ، خدا که شما قبولش داری وجود حقیقی داره مگه ماهیت نداره ؟ پس مهربونی و ... چیه ؟ همه اینها چیستی هایی هستن که در ذهن ما نقش میبندن .

[=microsoft sans serif]

ثانیا: نه رحمت، نه ظلم و نه عدالت، هیچ یک در خارج موجود نیستند.
به تعبیر فلسفی، اینها معقول اول نیستند بلکه اموری اعتباری هستند که از حالات یک شخص یا از فعل او انتزاع میشوند.
یعنی انسان با مشاهده عملکرد یک فرد، نفس او را به رحمت یا غیظ و فعلش را به ظالمانه یا عادلانه بودن متصف میکند

[=microsoft sans serif]

میشود اسمی از اسماء الهی نام ببرید که در خارج وجود دارد ؟

[=microsoft sans serif]

پرسش: در مسئله اصالت وجود و ماهیت،
اولا: چه دلیلی بر این مسئله هست که وجود و ماهیت فقط دو مفهوم ذهنی نباشند؟ در واقع بحث این هست که ما در عالم خارج موجود داریم یعنی چیزی که هست و ویژگی هایی خاصی دارید.( چرا ویژگی های خاصی دارد چون اثرات متفاوتی بر حواس ما میگذارد) بنابرین گویا مفهوم اصالت وجود مفهوم درستی نیست.
ثانیا: وجود چیست؟ آیا وجود به معنی بودن و هستن هستش. یا نه وجود در ادبیات فلسفی ما به معنی واقعیت داشتن هست.
ثالثا:اصالت وجود رو بر چه مبنایی اثبات میکنید. آیا چون ماهیت یک مفهوم ذهنی هست مفهوم وجود رو بهش اصالت میدید؟

پاسخ:
یکی از مباحثی که در فلسفه اسلامی و بخصوص از دوره ملاصدرا به بعد مطرح شده است، مسئله اصالت وجود و ماهیت است.
دقت در مقدمات اولیه ای که برای این بحث مطرح شده است، میتواند راهگشای سوالات شما باشد.
بنابراین ابتدا مقدمات این بحث مطرح میشود.
م1. واقعیتی در خارج وجود دارد(در مقابل سوفسطائیان)
م2. ذهن قادر است از واقعیتها مفاهیمی را انتزاع کند.
م3. ذهن از هر واقعیتی دست کم دو امر را انتزاع میکند:
الف. حیث وجودی و هستی آن: که حکایت ازحیث تحقق و هستی شیء را دارد.
ب. حیث ماهوی و چیستی آن: مثل مفهوم انسان و درخت. (1)
به عبارت دیگر با توجه به این مقدمات، وقتی ما به یک درخت موجود در عالم خارج نگاه میکنیم عقل ما از آن درخت دو چیز متفاوت را میتواند مورد لحاظ خود قرار دهد:
حیثیت بودن و هستی آن. درخت هست(حال ویژگی این بودنش به هر صورتی که میخواهد باشد)
حیثیت چگونگی و ماهیت آن. این درخت، چه ویژگی هایی دارد. جوهر است یاعرض و هر کدام که هست از چه نوعی است.

بر این اساس،
مراد از اصالت وجود آن است که آنچه عالم خارج را پر کرده است و منشأ اثر است، حیث وجودی این موجود خارجی است.
بنابراین
مراد از اصالت وجود اصیل بودن این مفهوم در مقابل امر خارجی و مصداق خارجی نیست بلکه مراد این است که کدام یک از برداشتهای عقل از این واقعیت خارجی است که واقعا نشان دهنده مصداق خارجی است.
مراد از وجود در لسان فلاسفه، مطلق وجود داشتن در عالم خارج و منشأ اثر بودن است.
البته مشخص است که بودن به همراه یک سری ویژگی های وجود است و وجود مطلق و جدای از مشخصات جز در مورد وجود واجب الوجود که بسیط محض است امکان ندارد.
ولی باید دقت کرد که در نقطه مقابل وجود داشتن خصوصیات وجودی نیست.
به عبارت دیگر
مراد از اصالت وجود، واقعی بودن حیثیت وجودی موجودات است(وجودی که البته ویژگی ها و خصوصیاتی را دارد)
مراد از اصالت ماهیت، واقعی بودن حیثیت ماهوی موجودات است(اسب بودن، بدون حیثیت بودن در عالم خارج.

بنابراین
در نقطه مقابل اصالت وجود، واقعی بودن حیثیت ماهوی اشیاء است نه خصوصیات وجودی موجودات خارجی؛ خصوصیاتی که در خارج هم موجود باشند.

ادله زیادی برای اثبات اصالت وجود ارائه شده است.
یکی از این ادله ا ینچنین است:
م1. وجود امری است که چیزهای واقعی و موجودات به واسطه اتصاف بدان و داشتن آن، واقعیت خارجی می یابند.
م2. هرآنچه باعث واقعی شدن وموجود شدن چیزهای دیگر شود، خودش به صورت بالذات و بدون نیاز به وجود دیگری در خارج موجود است.
م3. وجود، موجود بذاته است.
م4. هر انچه موجود بذاته باشد، اصیل است و منشأ اثر.

بنابراین وجود اصیل است.
در نقطه مقابل، ماهیت چنین خصوصیتی را ندارد بلکه تحقق آنها در اعیان به برکت وجود است.(2)

پی نوشتها
1. حسن معلمی، حکمت متعالیه، قم، نشر هاجر، 1387، صص69-71
2. صدرالمتالهین، مشاعر، تهران، کتابخانه طهوری، 1363، چاپ دوم، ص9-10