جمع بندی به دوش کشیدن بار گناهان شیعیان توسط امام

کارشناس بحث: استاد رئوف

سوال:

دلیل استغفار معصومین
پس خدای متعال می‌فرماید: به خاطر این فتح بزرگ ( فتح مکه)همه‌ی گناهان شیعیان از گذشته تا آینده را آمرزیدم. ««إِنَّا فَتَحْنا لَكَ فَتْحاً[21]» پس با این توضیحات دعاهای معصومین و استغفارهایشان توجیه می‌شود. گناهان شیعیان را آنها قبول کرده بودند و به همین دلیل گناه خودشان به حساب می‌آمده است معصوم گناه نمی‌کند ولی گناهان شیعه بر دوش معصوم است، به خاطر اینکه قبول کرده‌اند مردم را پاک کرده و رشد دهند.
نمونه ای از بردوش کشیدن بار گناه توسط امام کاظم (علیه السلام) فرمودند:«إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ غَضِبَ عَلَى الشِّيعَه[22]» خدای متعال بر شیعیان من غضب کرد، به این دلیل که تقیه نمی‌کردند و وظایفی که نسبت به ولی خدا بر عهده داشتند را انجام نمی‌دادند. «فَخَيَّرَنِي نَفْسِي أَوْ هُمْ[23]» پس خدا به من اختیار داد که بلا را بر دوش کشم تا شیعیانم در عافیت باشند یا بلای رفع گناهانشان را بر خودشان بار نماید «

حال برای بنده این سوال پیش می آید آیا واقعا این مطالب درست است؟ آیا واقعا ائمه معصومین گناهان شیعیان را بردوش میکشند؟
قضیه خیلی بغرنج است و با عدالت خدا و با آیه « وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى »جور در نمی آید و بوی غلو میدهد لطفا راهنمایی کنید

پاسخ:
با سلام خدمت شما دوست گرامی

در مورد سوال شما توجه به چند نکته لازم است:

- نخست اینکه در آموزه های اسلامی، هر انسانی بر اساس اعمال خودش، در روز قیامت مورد قضاوت قرار خواهد گرفت و چنین نیست که رسالت امامان بر دوش کشیدن گناهان شیعه باشد.
اساسا ارسال پیامبر و تعیین امام برای ایجاد زمینه هدایت است نه برای اینکه آنها به جای ما عمل کنند.

- در این زمینه احادیث مختلفی نیز وجود دارد که به یکی از آنها اشاره می کنم:

لا تدعوا العمل الصالح و الاجتهاد في العبادة اتكالا على حب آل محمد (ع) و لا تدعوا حب آل محمد (ع) و التسليم لأمرهم اتكالا على العبادة فإنه لا يقبل أحدهما دون الآخر (1)

مبادا اعمال نیک را به اتکاى دوستى آل محمد (ص) رها کنید، مبادا دوستى آل محمد (ص) را به اتکاى اعمال صالح از دست بدهید، زیرا هیچ کدام از ایـن دو ، به تنهایى پذیرفته نمى شود.

- از سوی دیگر، ادعای اینکه امامان بار گناهان شیعیان را به دوش می کشند، با برخی از آیات سازگار نیست. به طور مثال:
مَّنِ ٱهْتَدَىٰ فَإِنَّمَا يَهْتَدِى لِنَفْسِهِۦ ۖ وَمَن ضَلَّ فَإِنَّمَا يَضِلُّ عَلَيْهَا ۚ وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٌۭ وِزْرَ أُخْرَىٰ ۗ وَمَا كُنَّا مُعَذِّبِينَ حَتَّىٰ نَبْعَثَ رَسُولًۭا (2) هر کس هدایت شود، برای خود هدایت یافته؛ و آن کس که گمراه گردد، به زیان خود گمراه شده است؛ و هیچ کس بار گناه دیگری را به دوش نمی‌کشد؛ و ما هرگز (قومی را) مجازات نخواهیم کرد، مگر آنکه پیامبری مبعوث کرده باشیم (تا وظایفشان را بیان کند.)

بر اساس این آیه، ایمان افراد و بار گناه افراد اختصاصی است و فردی بار دیگری را بر دوش نمی کشد. این دقیقا در مقابل مدعای مطرح شده است.

- در مورد حدیثی که از امام موسی کاظم (ع) نقل شده است نیز علاوه بر اینکه حدیث اساسا حدیثی مرسل است و اعتبار چندانی ندارد. طبق شرحی که علامه مجلسی ارائه می دهد(3) مراد بر دوش کشیدن عذاب الهی حاصل از گناه شیعیان نیست بلکه مراد مقابله ای است که هارون الرشید با شیعیان است که امام (ع) زندگی و امنیت شیعیان را بر آزادی و امنیت خود مقدم کردند.

موفق باشید

منابع:_____________________________________________________________________________________________
1. بحارالانوار(ط-بیروت) ج 75، ص 347 و 348
2. اسراء 15
3. مرآة العقول في شرح أخبار آل الرسول ج‏3 ص126
عبارت علامه مجلسی:
" غضب على الشيعة" إما لتركهم التقية فانتشر أمر إمامته عليه السلام فتردد الأمر بين أن يقتل الرشيد شيعته و تتبعهم أو يحبسه عليه السلام و يقتله، فدعا عليه السلام لشيعته و اختار البلاء لنفسه، أو لعدم انقيادهم لإمامهم و خلوصهم في متابعته و إطاعة أو أمره،
فخيره الله تعالى بين أن يخرج على الرشيد فتقتل شيعته إذا يخرج، فينتهي الأمر إلى ما انتهى إليه.
و قيل: خيرني الله بين أن أوطن نفسي على الهلاك و الموت، أو أرضى بإهلاك الشيعة" فوقيتهم و الله بنفسي" يعني فاخترت هلاكي دونهم، و قيل: أي فخيرني بين إرادة موتي أو موتهم لتحقق المفارقة بيني و بينهم، فاخترت لقاء الله شفقة عليهم.