جمع بندی شرط مشکل ساز در امر به معروف و نهی از منکر!

با سلام خدمت شما دوست گرامی
دومین شرط از شرایط امر به معروف و نهی از منکر، احتمال تأثیر است، امر به معروف و نهی از منکر کاری بیهوده و بی هدف نیست، برنامه ای است حساب شده با مقررات خاص و شرایط ویژه. اهمیت این وظیفه همگانی به حدی است که خداوند بزرگ اجرای آن را حتی در صورت گمان قوی به تأثیر نداشتن امر به معروف و نهی از منکر، واجب می داند. از این رو مراجع بزرگ تقلید فرموده اند: حتی اگر احتمال زیاد دهیم که امر به معروف و نهی از منکر در جایی اثر ندارد، وجوب آن ساقط نمی شود; پس اگر گمان کنیم که اجرای آن تأثیر گذار است، واجب است به آن عمل کنیم. (تحریر الوسیله، ج 1، ص 467، مسئله 1.)

سوال:یکی از شرایط امر به معروف و نهی از منکر، امید اثر در طرف مقابل است، ولی این شرط بهانه ای شده است در دست بسیاری از افراد مذهبی که غیرمذهبیها را امر به معروف و نهی از منکر نکنند، چرا که امید اثر در آنها نمی بینند.

آیا این شرط خود باعث نمی شود که در بسیاری از موارد امر به معروف و نهی از منکر، رخ ندهد؟

جواب:
دومین شرط از شرایط امر به معروف و نهی از منکر، احتمال تأثیر است، امر به معروف و نهی از منکر کاری بیهوده و بی هدف نیست، برنامه ای است حساب شده با مقررات خاص و شرایط ویژه. اهمیت این وظیفه همگانی به حدی است که خداوند بزرگ اجرای آن را حتی در صورت گمان قوی به تأثیر نداشتن امر به معروف و نهی از منکر، واجب می داند. از این رو مراجع بزرگ تقلید فرموده اند: حتی اگر احتمال زیاد دهیم که امر به معروف و نهی از منکر در جایی اثر ندارد، وجوب آن ساقط نمی شود; پس اگر گمان کنیم که اجرای آن تأثیر گذار است، واجب است به آن عمل کنیم. (تحریر الوسیله، ج 1، ص 467، مسئله 1.)

حتی برخی از کارشناسان علوم اسلامی معتقدند که به بهانه تأثیر نداشتن امر به معروف و نهی از منکر نمی توان دست روی دست گذاشت و این فریضه را رها کرد، بلکه هر فردی باید در پی تأثیر امر به معروف و نهی از منکر باشد و هر جا با شکست مواجه شد، آن را ریشه یابی کند و علل آن را بشناسد و بر طرف نماید.(1)

در باره شرط (احتمال تأثیر) توجه به این نکته ضروری است که گاهی ممکن است تکرار یک سخن و ادامه امر و نهی، در کسی اثر داشته باشد یا باعث دست برداشتن خطا کار از عمل زشتش در آینده باشد. همچنین ممکن است امر و نهی باعث شود خطا کار عمل زشت خود را دیرتر انجام دهد، یا احتمال دهیم مقداری از گناهش بکاهد، یا گناه بزرگ را به گناه کوچک تبدیل کند، در همه این موارد انجام امر به معروف و نهی از منکر واجب است. (2)

پاورقی:
1- آیة الله حسین نوری همدانی، امر به معروف و نهی از منکر، ص 155.
1- تحریر الوسیله، ج1، ص434، مسأله 6