پیامبران الهی

بر طبق اسناد و مدارك، و همچنین بر اساس اعتقادات مردمی، مقبره بسیاری از پیامبران در ایران قرار دارد. بعضی از این آرامگاه ها دارای سند معتبر هستند و برخی دیگر تنها در اعتقادات و فولكلور مردمی ریشه دارد و دلیل قطعی بر آن وجود ندارد، هر چند دلیلی هم بر نفی آن وجود ندارد.
بر اساس آن چه در خبرگزاری میراث فرهنگی، گردشگری آمده است، ایران در طول تاریخ، گاهی چنان كشور امنی به حساب می آمده كه مهاجران بسیاری را به خود پذیرفته است. گروهی از این مهاجران پیامبرانی بوده اند كه ایران را برای زندگی در نظر گرفته اند.
در دوران حکومت هخامنشی و بعد از فتح بابل توسط کورش، سیل كسانی كه در اسارت بخت النصر بوده اند به ایران سرازیر شد، كه در آن میان پیامبران و بزرگان زیادی دیده می شوند.
در زیر، اطلاعات پیامبرانی كه در ایران مدفون هستند یا احتمال می رود كه مقبره آنها در ایران باشد، آمده است:
سام و لام: طبق اعتقادات مردم سمنان، و همچنین طبق مفاد كتیبه موجود، دو نفر از فرزندان نوح به نامهای سام النبی و لام النبی در محلی در نزیكی سمنان دفن شده اند.
بقعه پیغمبران سمنان در 18 كیلومتری شمال شرقی سمنان بر فراز كوه مرتفعی قرار دارد. برای رسیدن به این بقعه از روستای "درجزین" در نزدیكی سنگسر، و هم از جاده اصلی سمنان به دامغان(پلیس راه) می توان انتخاب مسیر كرد. این جاده خاكی و سنگلاخ است.
خالد نبی: اسم كامل این پیامبر، خالد بن سنان عبسی است. ایشان شریعت حضرت عیسی را تبلیغ می كرده اند. نسب وی به حضرت اسماعیل فرزند ابراهیم(ع) می رسد و یكی از پیامبرانی است كه به بعثت حضرت محمد(ص) بشارت داده و در دوران فترت می زیسته است. دوره فترت به فاصله بین بعثت حضرت عیسی تا بعثت حضرت محمد(ص) اطلاق می شود.
گر چه بر طبق برخی از آیات و احادیث، در دوران فترت، پیامبری به رسالت مبعوث نشده است، ولی بر اساس نظر بعضی مفسرین، در این مدت چهار نبی از طرف خداوند مامور تبلیغ دین حضرت عیسی شدند كه سه نفر از آنان از بنی اسرائیل، و به نام های شمعون، یوحنا و یونس معرفی شده اند، و چهارمین شان عرب بوده، و به نام خالد بن سنان عبسی معروف است.
ظاهرا خالد بن سنان معاصر انوشیروان بوده و در سرزمین بنی غطفان زندگی می كرده است. در روایت است كه دختر خالد بن سنان به نام محیاة به محضر حضرت محمد رسیده است.
بنا به مشهور، در طایفه عرب به غیر از حضرت رسول و حضرت خالد بن سنان هیچ پیامبری نیست، و می توان گفت كه از بین اعراب فقط این دو نفر به پیامبری برگزیده شده اند، و بقیه پیامبران از قوم بنی اسرائیل هستند.
مفسر بزرگ حنفی مذهب، شیخ اسماعیل حقی، در باره مرقد حضرت خالد نبی اشاره می كند كه قبر خالد نبی در منطقه جرجان و بر بلندی كوهی به نام كوه خدا قرار دارد.
یوشع: بر طبق نظر برخی از تاریخ نویسان حضرت یوشع توسط كورش هخامنشی از اسارت بخت النصر نجات یافت و به ایران آمد. حضرت یوشع در گورستان تاریخی تخت فولاد اصفهان كه قدمتش به پیش از اسلام می رسد و در خیابان امام سجاد قرار دارد، مدفون است.
شعیای نبی: او یكی از پیامبران بنی اسرائیل است كه نسبتش به حضرت یعقوب می رسد. محل سكونت ایشان در بیت المقدس بوده و قبل از حضرت زكریا به رسالت مبعوث شدند. آرامگاه شعیای نبی، جنب امامزاده اسماعیل در حاشیه خیابان هاتف اصفهانی قرار دارد. بر جانب شمالی مرقد شعیای نبی، كتیبه ای به خط نستعلیق از دوره شاه سلطان حسین صفوی موجود است كه نخستین مسجد بزرگ ساخته شده در اصفهان را مسجد شعیا معرفی می كند، و نیز حكایت دارد از این كه مسجد مزبور را ابوالعباس مفتی در دوره خلافت علی بن ابیطالب(ع) بنا كرده و آلب ارسلان آن را تعمیر كرده است.
"حیقوق": این نام هم با تلفظ حیقوق و هم با تلفظ حبقوق وجود دارد. حیقوق به معنی "در بغل كشیده شده" است. حیقوق این نام را بدان جهت یافت كه در طفولیت به علت مریضی از دنیا رفت و حضرت الیاس(ع) او را در بغل گرفت و دعا كرد و از خداوند حیات و زندگی وی را طلب كرد و او زنده شد.
حیقوق نبی یكی از پیامبران بنی اسرائیل و نگهبان معبد سلیمان در اورشلیم بوده و نامش در عهد عتیق آمده است.
حیقوق نبی پس از شعیای نبی به رسالت مبعوث شد. وی سال های درازی در اسارت بخت النصر بود و پس از فتح بابل به دست كورش به همراه دانیال نبی به ایران آمد. او در همدان اقامت گزید و پس از فوت در تویسركان مدفون شد. بقعه حیقوق نبی در جنوب غربی شهر تویسركان واقع شده است.
مردخای: مردخای یكی از بزرگان و یا به قولی یكی از انبیاء بنی اسرائیل است كه در زمان خشایارشاه می زیسته است و نسبش به حضرت یعقوب می رسد. مردخای نقش زیادی در جلوگیری از قتل عام یهودیان در زمان خشایارشاه ایفا كرد و به همین دلیل نزد یهودیان از جایگاه ویژه ای برخوردار است. آرامگاه مردخای و برادر زاده اش در همدان در نزدیكی میدان امام خمینی و در خیابان شریعتی واقع است.
حجی: وی در دوران سلطنت داریوش كبیر، و همچنین همزمان با مردخای می زیسته است. در تورات نام آن حضرت "حكی" آمده و به معنای "مسرور" است. مقبره این پیامبر در همدان در نزدیكی میدان امام خمینی، داخل بازار در راسته پیغمبر و داخل مسجد پیغمبر قرار دارد.
قیدار: حضرت قیدار جد سی ام حضرت محمد(ص) است. در تاریخ یعقوبی آمده است که حضرت اسماعیل دوازده پسر داشت كه بزرگترین آنها حضرت قیدار بود. او پس از وفات حضرت اسماعیل، قیدار نبی مردم را به توحید دعوت می كند. قیدار به معنای سیاهپوست است. مرقد آن حضرت در شهرستان خدابنده(قیدار) از استان زنجان قرار دارد.
سلام، سلوم، سهولی، القیا: به نظر می رسد این پیامبران همزمان با اصحاب كهف می زیسته اند. زمان مرگشان با یكدیگر متفاوت بوده، ولی یارانشان بعد از دفن اولین پیامبر در این مكان، بقیه را هم در كنار او دفن كردند. مرقد این چهار نبی در خیابان پیغمبریه قزوین قرار دارد.
اشموئیل: این پیامبر هم زمان با طالوت و در ارتباط با داستان داود و جالوت است. حدود 50 كیلومتری شهر ساوه و در جاده بوئین زهرا مقبره ای وجود دارد كه به گفته اهالی و برخی مدارك، مرقد مطهر یكی از پیامبران بزرگ الهی به نام حضرت اشموئیل است. مسیر مرقد در جاده ای كوهستانی در 9 كیلومتری روستای ورده قرار دارد. سنگ نبشتهای در آنجا هست كه مبین حضور ناصرالدین شاه و همراهانش در آنجا است.
دانیال نبی: او از انبیای بزرگ الهی است. وی از نسل حضرت داود است.
لفظ دانیال در زبان عبری به معنای "خدا حاكم من است" می باشد. دانیال نبی همزمان با كوروش كبیر و داریوش اول بوده است. او از جمله كسانی بود كه به دست بخت النصر اسیر و در بابل زندانی شده بودند.
باحزقیل: در نزدیكی مسجد جامع دزفول بنایی كوچك و ساده قرار دارد كه به بقعه باحزقیل، پدر دانیال نبی، منسوب است. مطلب بیشتری در این مورد در دست نیست.
ارمیای نبی: در شمال خرمشهر، از مدفن پیامبری به نام ارمیای نبی یاد می شود.
ارمیای نبی در زمان سلطنت یهویاقیم و صدقیا از پادشاهان یهود به رسالت مبعوث شدند.
روبین: در میامی (در راه مشهد) نیز از مدفن پیامبری به نام روبین یاد می كند. به نوشته لغت نامه دهخدا، روبین یكی از دوازده پسر حضرت یعقوب(ع) است.
جرجیس: در كتاب "فرهنگ آبادی ها و مكان های مذهبی كشور" از مدفن جرجیس پیامبر در شهر شوشتر ذكری به میان آمده است. در جنوب غربی شوشتر روستایی به نام جرجیس است كه در جوار آن بقعه ای به نام نبی جرجیس وجود دارد. در اطراف این بقعه بقاع دیگری نظیر روبین، حزقیل، شعیب، شمعون، اسحاق، ادریس و مردخای وجود دارد. درستی مدفن جرجیس پیغمبر در این مكان محل تردید است، و به احتمال زیادتر مقبره ایشان در موصل عراق است.
روبیل: مرحوم سید عبدالله جزائری یكی از علمای شوشتر(متوفی1173 هـ.ق.) در فصل نهم تذكره شوشتر می گوید: مقامات بسیاری از انبیاء بنی اسرائیل در حوالی شوشتر و دزفول یعنی نزدیك رودخانه دزفول معروف هستند؛ مانند اسحاق، شمعون، یعقوب، لاوی، جرجیس و روبیل. در كتاب الغدیر آمده كه قبر روبیل پسر حضرت یعقوب در مصر است.
یونس: در كتاب "فرهنگ آبادی ها و مكان های مذهبی كشور" از مدفن یونس پیغمبر در گناباد ذكری به میان آماده است كه صحت آن مورد تردید است. آرامگاه یونس پیغمبر در موصل عراق است.
یعقوب: در كتاب "فرهنگ آبادی ها و مكان های مذهبی كشور" از وجود مدفن یعقوب پیامبر در گرگان نام برده شده كه اطلاعات صحیحی در این مورد وجود ندارد. در الغدیر آمده است: حضرت یعقوب در مصر رحلت كرد و به شام برده شد.
آرامگاه پیامبران دیگری نیز در ایران وجود دارد که صحت و درستی این آرامگاه ها تایید نشده است. آرامگاه ابراهیم خلیل در سوسنگرد، اسحاق و اسماعیل در جاده دزفول به هفت تپه، ایوب پیامبر در دهكده بندبن لكنای تنكابن، صالح پیامبر در شوشتر، از این دسته است.(ر.ک به "پیامبران سرزمین ما"، عباس صالح مدرسه ای، قم: در راه حق، سال1380؛ و"پژوهشی در زندگی پیامبران در ایران"، ولی الله فوزی تویسركانی، تهران: دفتر انتشارات اسلامی؛ و مقاله "غربت شگفت انگیز انبیای سرزمین ما" به قلم آقای فرقانی پور در روزنامه جمهوری اسلامی به تاریخ 19/9/79)
منبع: تبیان